In het christelijk geloof speelt de Bijbel een buitengewoon belangrijke rol. Met eerbied noemen we dit boek: heilige Schrift. En als je nog iets zorgvuldiger wilt spreken over deze verzameling van zesenzestig boeken, dan ze je: de heilige Schriften van God. Het is het meest verkochte boek ter wereld (dat wil niet per definitie zeggen dat het ook het meest gelezen boek ter wereld is) en bepaalde passages horen bij de wereldliteratuur en zijn over heel de aarde bekend, ook bij mensen die geen christen zijn, bijvoorbeeld Psalm 23 (de Heer is mijn herder), Matteüs 5 tot 7 (de bergrede) en 1 Korintiërs 13 (over de liefde).
De Bijbel is dus een belangrijk en bekend boek. Maar daar kleven ook gevaren aan. Want ten diepste draait het in het christelijk geloof niet om het boek maar om een persoon. Als je alle nadruk legt op het boek, dan loop je de kans tevreden te zijn als je de inhoud van het boek kent, als je goed geïnformeerd bent, als je het boek van kaft tot kaft voor waar houdt. Dat zijn allemaal prachtige dingen, maar de kern is dan niet geraakt: geloven is niet een relatie met een boek, maar de verbondenheid met de God van het boek, de God die zich in Jezus heeft laten kennen. Geloven is: hem ontmoeten en hem vertrouwen. En daarin speelt de Bijbel een fundamentele rol. Want de Bijbel is het woord van God waarin hij zich bekend maakt en waarin hij het geheim ontsluiert van de werkelijkheid waarin wij leven.
Woord van God
Voor mijzelf was het een ontdekking dat het boek vóór alles een plek wil hebben in een ontmoeting. Ik ben opgegroeid in de kerk en met de Bijbel. Daar ben ik erg dankbaar voor. Maar zelf echt leren lezen in de Bijbel, me er zelf door laten aanspreken en aanraken, en zelf leren leven vanuit de ontmoeting die dankzij de Geest via de Bijbel als Gods woord tot stand komt - dat is iets wat pas later in mijn leven een plek begon te krijgen. Voor mij is daarbij heel wezenlijk geweest dat tot me door begon te dringen dat Jezus het woord van God in eigen persoon is, en dat het woord van God een kracht is, vol dynamiek.
Daarover wil ik hier iets met je delen, zodat we samen (opnieuw) kunnen proeven hoe liefdevol en krachtig het werk is dat God door de omgang met zijn woorden heen wil doen in onze levens. Laat ik je op dit moment ook een Bijbelwoord aanreiken waarin iets van die kracht verwoord wordt (Hebreeën 12:4):
Want levend en krachtig is het woord van God, en scherper dan een tweesnijdend zwaard: het dringt diep door tot waar ziel en geest, been en merg elkaar raken, en het is in staat de opvattingen en gedachten van het hart te ontleden.
Jezus
Toen ik mijzelf afvroeg wat nu precies het woord van God is, viel mij een drie-slag in die sindsdien mijn kijk op de Bijbel als het woord van God blijvend kleurt. Daarbij speelde de icoon die je hiernaast ziet afgebeeld een belangrijke rol. Wat ik op die icoon zie is namelijk het volgende.
Ik zie een open boek: het evangelie van Jezus Christus. Dat boek ligt in de linkerhand van Jezus: hij houdt het boek voor mij open en nodigt me uit om erin te lezen. Daarbij kijkt hij me aan: telkens als ik mijn blik op de icoon richt glijden mijn ogen van het boek van Jezus naar de ogen van Jezus. En dan verschuift mijn aandacht naar die andere hand, die in een zegenend gebaar, vlakbij het hart van Jezus, verbinding zoekt met dat geopende evangelieboek. Zo begonnen de ogen van Jezus, het geopende boek en de zegenende hand voor mij een beeld te worden van waar het in het woord van God om gaat. Op de vraag wat nu precies het woord van God is, geef ik zelf daarom graag dit antwoord: woord van God is dat Jezus mij aankijkt en dat Jezus mij aanspreekt en dat Jezus mij aanraakt. Jezus kijkt mij aan: ik zie de ogen van de Christus van de icoon. Jezus spreekt mij aan: ik zie het opengeslagen evangelie van de Christus van de icoon. Jezus raakt mij aan: ik zie de zegenende hand van de Christus van de icoon.
Deze drieslag werk ik graag nog wat verder uit, zodat jij er ook vertrouwd mee kunt raken. Daarbij breng ik ook nog het perspectief van de drie-eenheid aan, want we kennen God als Vader, Zoon en heilige Geest. Het is deze God die ons in het woord tegemoet komt.
Jezus kijkt je aan
Nog voordat Jezus spreekt, kijkt hij je aan. Het is belangrijk om dat tot je door te laten dringen. Als je de Bijbel opent ga je niet in de eerste plaats met woor-den en zinnen en teksten aan de gang, maar mag je er eerst bij stil staan dat de God van het woord je door Jezus vriendelijk aankijkt. De blik van zijn ogen is mild en barmhartig en tegelijk scherp. Hij ziet je. En als je ontdekt dat zijn blik vol genade en goedheid is, zul je ook nooit bang zijn voor die blik. Want er is niets wat ik zou kunnen doen waardoor zijn liefde voor mij groter of kleiner zou worden. Zijn liefde is onvoorwaardelijk.
Deze blik van Jezus brengt je in contact met het Vaderhart van God. Door Jezus heen kijkt de hemelse Vader je aan. Je mag hem in het gelaat zien. Want de luister van God de schepper straalt af van het gezicht van Jezus Christus. Als Jezus je aankijkt zie je ten diepste het lichtende gelaat van de HEER.
Jezus spreekt je aan
Als je de stem van Jezus wilt horen, ben je allereerst aangewezen op het evan-gelie. Daarin hoor je het levende woord van God in al zijn veelkleurigheid en veelzijdigheid. Bedenk dat de woorden ook echt gehoord willen worden. Het begint met lezen, maar het gaat erom dat lezen tot luisteren wordt: Jezus' stem komt tot klinken en spreekt je aan, zodat je het goede nieuws telkens als nieuw kunt horen. Deze aanspraak van Jezus is liefdevol en krachtig en zeker niet vrijblijvend: hij maakt echt aanspraak op jou en op je leven.
In deze Jezus die ons aanspreekt mag je ten volle de Zoon herkennen die door God is aangewezen om het Woord te zijn. Want Jezus spreekt niet alleen het woord van God, hij is het ook (Johannes 1:1 en 4):
In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. In het Woord was leven en het leven was het licht voor de men-sen.
Jezus raakt je aan
Er gaat kracht uit van de sprekende Christus. Zijn woorden zijn creatief en willen verandering in je leven tot stand brengen: dat je een nieuw mens wordt die wandelt als kind van God. De woorden die Jezus spreekt zijn vol Geest-kracht. Hij raakt je er zegenend mee aan. Je hoeft niet in eigen kracht de weg van de woorden te gaan, maar in de kracht van Jezus die zegenend om je heen is.
Hier werkt de Geest: het is zijn werk en zijn verlangen om jou aan te raken en om te vormen en te inspireren tot een leven in gehoorzaamheid vanuit de overvloed van het koninkrijk van God. Hij leidt je op de weg, hij leidt je in de waarheid, hij leidt je tot het leven.
Jezus' woorden zijn vol leven
Ik hoop dat je deze visie op het woord van God je eigen kunt maken en dat je ook ervaart dat het waar is. Want mediterend Bijbellezen betekent: we luisteren naar woorden van God die ons in vol liefde aankijkt en aanspreekt en aanraakt. Een meditatieve omgang met de heilige Schrift komt voort uit het verlangen dat eens door Petrus is verwoord (Johannes 6:68-69):
Naar wie zouden we moeten gaan, Heer? U spreekt woorden die eeu-wig leven geven, en wij geloven en weten dat u de Heilige van God bent.