Preek over Matteüs 11:28-30

Kijk de preek op YouTube:

Luister de preek terug als podcast:

1

Wisten jullie dat het afgelopen week de Nationale Vitaliteitsweek was? Niet alleen de week van de Vrede, maar dus ook van Vitaliteit? Wie wist het?

Het thema van de week was: ‘Mentaal in balans’. Zo’n week is er elk jaar om je weer even te laten stilstaan bij gezondheid en werkgeluk. Het gaat erom dat je nieuwe ideeën en inspiratie krijgt om goed voor jezelf te zorgen en met plezier te werken.

Er is ook een schijf van vijf gemaakt voor vitaliteit. Die schijf noemt vijf dingen: jezelf kennen, goed voor je lichaam zorgen, rust in je hoofd, fijne contacten en verbonden zijn met iets groters. Misschien denk je wel: dat is interessant allemaal, maar we zitten hier in de kerk, wat heeft dit met geloof te maken of met Jezus?

Ik denk alles, of in elk geval best veel. Een tijdje terug werd ik daarin bevestigd toen Joke en ik op een mooie zomermiddag een kennismakingsbezoek brachten bij een gezin uit onze gemeente: Reinier en Jantine van der Linden. In zo’n kennismaking gaat het vaak ook over het werk en zo kwamen we erachter dat Jantine leefstijlcoach is. Een leefstijlcoach helpt mensen om stap voor stap gezonder te gaan leven, met aandacht voor bijvoorbeeld: beter slapen, gezonder eten, meer bewegen, omgaan met stress, de balans tussen werk en privé en ook zingeving.

En we kregen tijdens dat kennismakingsbezoek al snel een mooi gesprek over de verbinding tussen aan de ene kant die bewuste aandacht voor leefstijl en aan de andere kant het christelijk geloof. Zit er in dat christelijk geloof en in de boodschap van Jezus ook niet heel veel wat met leefstijl te maken heeft? Over hoe je omgaat met relaties, met eten, met in beweging komen, met balans in je leven, en ook met stress en met rust?

In elk geval werd toen het idee geboren om hierover te preken. Want ik geloof dat ook Jezus, en misschien zelfs wel juist Jezus ons kan helpen om bezig te zijn met die vraag hoe we een leven kunnen leiden dat in balans is. We worstelen allemaal op onze eigen manier en in onze eigen levensfase met stress, onrust, vermoeidheid. En als ik een drukke en volle week heb, vraag ik me ook af hoe ik nog aan rust toe kom. Ik denk dat we ook allemaal verlangen naar meer rust, meer balans, meer mentale gezondheid. Maar hoe krijg je dat?

Daarom houd ik drie preken over wat ik de Grote Uitnodiging noem. We kennen ook het Grote Gebod uit Matteüs 22 (Heb God lief en je naaste als jezelf) We kennen ook de Grote Opdracht uit Matteüs 28 (Ga op weg en maak leerlingen). Maar nu gaat het dus om de Grote Uitnodiging uit Matteüs 11, die dus eerder komt dan het Grote Gebod en de Grote Opdracht.

2

‘Kom naar Mij’ zegt Jezus, ‘dan zal Ik je rust geven’. Dat klinkt eenvoudig. Maar wie is Jezus eigenlijk, dat Hij dit kan zeggen? Ik vind het inspirerend om Jezus ook als Leefstijlcoach te zien, iemand die ons helpt goed te leven. Maar er moet over Hem ook veel meer gezegd moet worden.

Wie is Hij? Wat maakt dat Hij dit zeggen kan? Kijk er zijn heel veel mensen waar je naartoe kunt gaan om iets over het leven te leren, om wijzer te worden en om richting in je leven te vinden. Je kunt denken aan filosofen, politieke leiders, schrijvers, denkers, kunstenaars – zij denken allemaal na over het leven en over mens zijn. Maar met Jezus is iets bijzonders aan de hand. Hij is anders.

En dat komen we op het spoor door ook even stil te staan bij de verzen die direct aan de Grote Uitnodiging voorafgaan. We krijgen namelijk een inkijkje in een heel intens en intiem moment van Jezus met zijn Vader:

“Ik loof U, Vader, Heer van hemel en aarde, omdat U deze dingen voor wijzen en verstandigen verborgen hebt gehouden, maar ze aan eenvoudige mensen hebt onthuld. Ja, Vader, zo heeft het U behaagd. Alles is Mij toevertrouwd door mijn Vader. Niemand kent de Zoon behalve de Vader, en niemand kent de Vader behalve de Zoon, en iedereen aan wie de Zoon het wil openbaren.”

Voel je hoe nauw Jezus en zijn Vader hier verbonden zijn? Vader en Zoon kennen elkaar door en door. En dat betekent dus dat Jezus als de Zoon bij uitstek degene is die ons kan vertellen wie de Vader is, de Schepper van hemel en aarde. 

Jezus komt met de Grote Uitnodiging naar ons toe, niet als filosoof, of denker, of coach – maar als de Zoon van God. En één zinnetje  licht ik er even speciaal uit. Jezus zegt: “Alles is mij toevertrouwd door mijn Vader.” Alle macht, alle wijsheid, alle kracht, alle glorie, alle liefde, alle licht – Jezus heeft het van de Vader ontvangen. Later zegt Hij het zo: “Mij is alle macht gegeven in de hemel en op de aarde.” Dus Jezus komt naar ons toe als Koning, als wijze Koning van de hemel en de aarde.

Dus wat Hij nu gaat zeggen, is niet alleen maar wijze raad, is niet alleen maar het inzicht van een rabbi of leraar. Nee, de Koning spreekt, de wijze Koning, die ons wegwijs maakt in zijn Koninkrijk. 

En dan gaat het ook over leefstijl. En dus kun je ook zeggen: Jezus is zeker meer dan een leefstijlcoach (hij is de wijze Koning), maar Hij is beslist niet minder dan dat: Hij leert ons om goed en gezond te leven in zijn koninkrijk. En dat wordt ook heel concreet en praktisch. Dat wordt vandaag en de volgende twee preken ook nog wel duidelijk.

3

“Kom naar Mij”, zegt Jezus dus, als Wijze Koning. “Als je wilt leren leven in mijn koninkrijk van liefde, vreugde en vrede, kom dan naar Mij toe, leer Mij kennen, ga met Mij om, blijf bij Mij in de buurt.”

En wie spreekt Jezus dan aan? Wie zijn die mensen die voor Hem zitten of staan?

Jezus typeert al die mensen, zonder iemand uit te zonderen, als mensen die “vermoeid zijn en onder lasten gebukt gaan”. Dat is de diagnose. Als Jezus naar al die mensen voor zich kijkt, met een hart vol bewogenheid, dan ziet Hij: mensen die moe zijn. En waar kun je wel niet allemaal moe van zijn? 

Het is goed om daar echt even bij stil te staan, want dat doet Jezus dus ook. Hij zegt niet “Kom naar Mij en ik zal jullie rust geven”. Nee, Hij zegt, “Kom naar Mij, jullie die vermoeid zijn en onder lasten gebukt gaan”. En daarmee geeft Hij ons ruimte om dat zelf ook te zien. Want je herkent het misschien wel dat je soms niet eens door hebt dat je moe bent, omdat je altijd maar doorgaat en geen ruimte neemt om tot stilstand te komen.

Waar kun je allemaal moe van zijn? 

Je kunt moe zijn van piekergedachten die altijd maar doorgaan. Van zorgen die je maakt over situaties waar je vaak niet eens iets aan kunt veranderen. Van dat kritische stemmetje in je hoofd dat steeds weer zegt: ‘je kunt het niet, je bent het niet waard, het lukt toch niet’.

Je kunt moe zijn van een geheim dat je met je meedraagt en dat je met niemand hebt gedeeld. Je kunt moe zijn van gevoelens van schaamte of schuld om iets wat je gedaan of gezegd hebt en wat niet had moeten gebeuren. Moe van verdriet.

Je kunt moe zijn van je eindeloze to-do-lijstjes die alleen maar langer worden en nooit korter, van altijd maar ‘aan’ staan, van moeten voldoen aan verwachtingen die je niet waar kunt maken. Je kunt moe zijn van alle zorgtaken in je jonge gezin, of omdat je al zolang mantelzorger bent. 

Je kunt moe zijn van een lichaam dat niet meewerkt vanwege  chronische pijn, ziekte of andere beperkingen. Van een huwelijk of een relatie waarin de verbinding verdwenen is. Je kunt er moe van zijn dat je anders bent, dat je je niet begrepen voelt, steeds weer veroordeeld. Je kunt moe zijn van de druk om jezelf steeds te verbeteren en te ontwikkelen, of van de baan waarin je geen betekenis vindt. 

Moe van weer een toets, weer een schooldag, weer een onderzoek, weer een slapeloze nacht, weer een conflict, weer een vergadering waarin je je niet gehoord voelt, weer een onverhoord gebed, weer die twijfel, weer dat onbegrip, weer dat wereldnieuws dat je moedeloos maakt, weer het masker dat je opzet om de dag door te komen.

En je kunt ook moe worden van deze lange opsomming van dingen waar je moe van kunt worden.

Maar ik hoop wel dat je er iets van herkent. Want als je je nooit moe voelt, als je nergens door belast wordt, dan kan de Grote Uitnodiging ook niet landen in je leven. 

Die hele opsomming is voor ons denk ik herkenbaar in onze tijd. Dat was in de tijd van Jezus misschien anders. De mensen die Jezus voor zich zag waren misschien vooral moe van alle geboden en verboden, regels en afspraken waar ze zich volgens de Farizeeërs en Schriftgeleerden aan moesten houden om bij God in een goed blaadje te komen. Maar liefst 613 geboden en verboden waren er bedacht. Om gek van te worden. Doodmoe. Ja, zelfs je geloof of je religie kan je moe maken. Je kunt ook nog eens moe zijn van de kerk. 

4

Het is wijs van de Koning dat Hij ons eerst brengt op de plek waar we ons kwetsbaar voelen, waar we merken: ik heb hulp nodig. Wie redt mij? Wie helpt om om los te komen van alles wat me moe maakt en wat ik als belasting ervaar?

En dan, op die plek van vermoeidheid, zegt Jezus: “Kom naar Mij, dan zal Ik je rust geven.”

Hij zegt niet: Ik geef je een oplossing.

Hij zegt niet: Ik vertel je hoe je het beter moet doen.

Hij zegt niet: Ik zal je uitleggen waar het mis ging.

Nee. “Ik zal je rust geven.”

In het Griekse woord dat hier gebruikt wordt, herkennen wij ons woord pauze (anapausō). Dat gaat over: tot rust brengen, verademing geven, ademruimte scheppen, je mag stoppen. Die rust kan allerlei vormen aannemen. 

Mentale rust: dat het eindeloze piekeren en malen stopt. Dat er weer wat ruimte komt in je hoofd dat altijd zo vol aanvoelt. 

Fysieke rust: dat je spieren ontspannen, dat je schouders zakken, dat je ademhaling rustiger wordt en niet meer zo hoog zit, dat je lijf weer een beetje bijkomt, dat je kunt slapen. 

Geestelijke rust ook: dat je je weer thuis voelt bij God, dat je vrede en verbinding ervaart in je hart, dat je je geborgen voelt omdat je in Gods ogen altijd allereerst zijn geliefde kind bent.

Dat is de rust die Jezus wil geven. Het is belangrijk om dat te leren geloven: dat Jezus je die rust als zijn geschenk aanbiedt. Het is een belofte van Hem.

Jezus zegt ook nog meer in het vervolg van deze Grote Uitnodiging. Neem mijn juk op, leer van mij, wees zachtmoedig en nederig, dan vínd je rust. Daar gaat het de volgende keren over. 

Want de ervaring van rust die kan je soms zomaar ten deel vallen, als je bijvoorbeeld in gebed bent gegaan en je zorgen met de Heer hebt gedeeld. Als je amen zegt, is het alsof er een last van je is afgevallen. 

Maar het kan ook zijn dat we sommige dingen in ons leven echt anders moeten gaan doen. Dat we bewust meer ruimte creëren in onze agenda’s en in onze hoofden en onze harten, meer ruimte voor Jezus. Dat we leren wat sabbat vieren is, dat we bewuster omgaan met ons lichaam en met onze adem en met onze energie, dat we Gods adem door ons heen laten stromen. En dat we bewust kiezen voor zachtmoedigheid en nederigheid in een wereld die ons dag in dag uit zet op het spoor van hardheid en hoogmoed.

Maar voor nu, lieve mensen, is dit de Grote Uitnodiging: 

Omarm de leefstijl van Gods koninkrijk.

Kom bij Jezus.

Hij belooft je rust en ruimte. 

We gaan nu samen zingen: “U geeft rust”.

Gespreksvragen

  1. “Kom naar Mij, jullie die vermoeid zijn…” Wat zegt deze uitnodiging jou persoonlijk? Kun je woorden geven aan jouw eigen vermoeidheid of last?
  2. Jezus zegt: “Ik zal je rust geven.” Hoe zou je die rust omschrijven? Heb je die weleens ervaren? Wanneer?
  3. In Matteüs 11:27-28 zien we Jezus in diepe verbondenheid met zijn Vader spreken. Wat betekent het voor jou dat juist vanuit deze intimiteit Jezus uitnodigt tot rust?
  4. Wat betekent het voor jou dat Jezus de ‘Wijze Koning’ is?
  5. “De Grote Uitnodiging komt vóór het Grote Gebod en de Grote Opdracht.” Wat zou er gebeuren als we dit ook als prioriteit in ons leven nemen?
  6. Zelfs religie en kerk kunnen ons moe maken… Wanneer heb jij dat ervaren? En wat helpt om dan tóch rust bij Jezus te vinden?
  7. Wat betekent het voor jou dat Jezus ook een leefstijl leert: dat geloof dus niet alleen maar denken is, maar ook doen, ademen, ritme?
  8. Mentale, fysieke en geestelijke rust worden onderscheiden. Welke van die drie heeft op dit moment jouw meeste aandacht nodig? Hoe zou je daar vandaag al een kleine stap in kunnen zetten?
  9. “Wie helpt mij om los te komen van wat mij moe maakt?” Heb jij mensen of gewoontes in je leven die je daarbij helpen? En hoe zou Jezus daarin een centrale plek kunnen krijgen?
  10. Stel je voor: Jezus overhandigt jou opt dit moment een uitnodiging waarop staat: “Kom bij Mij.” Wat zou jij Hem op dit moment willen zeggen? Wat zou Hij jou zeggen?

Werkvormen

1. Pauze-papier (stilte-ritueel)

Geef ieder groepslid een blanco A6-kaartje. Laat ze daar in stilte één woord opschrijven dat hun persoonlijke vermoeidheid samenvat. Daarna draaien ze het kaartje om en schrijven in grote letters:
“Kom bij Mij – Jezus”. Laat dit moment volgen door één minuut stille overgave. Daarna kunnen mensen desgewenst kort delen wat het met hen deed.

2. De drie lagen van rust (cirkelgesprek)

Teken drie cirkels op een groot vel papier: Mentale rust – Fysieke rust – Geestelijke rust.
Laat de groep eerst in stilte per cirkel invullen (op post-its):

  • Hoe zit dit er voor mij uit?
  • Waar heb ik behoefte aan?
  • Welke stap kan ik zetten?

Nodig dan uit tot een open gesprek waarin men aan de hand van de post-its ervaringen deelt.

3. Een uitnodiging schrijven (beeldende werkvorm)

Laat de groepsleden zelf een uitnodiging ontwerpen, alsof zij Jezus zijn die een vriend of vriendin uitnodigt tot rust. Wat zou er op staan? Welke woorden, beelden, kleuren gebruiken ze? Optioneel: laat iedereen het voorlezen (in de ik-vorm van Jezus) zodat het groepsleden tot zegen kan zijn.