Preek over Matteüs 6:19-21, Jos Douma

Luister de preek als podcast:

Kijk de preek terug:

1

Wat verzamel jij? Als ik bij jullie thuis zou komen, welke verzamelingen zou je me dan kunnen laten zien?

Kinderen verzamelen schelpen, voetbalplaatjes, poppen. Toen ik jong was, ik denk een jaar of 7 of 8 verzamelde ik lego en mijn tweelingbroer Gert bambino. En dat stalden we dan uit op de grond van onze slaapkamer: ons kleine koninkrijkje. Ik heb trouwens ook een tijdje Flipje Tiel jampotdekseltjes verzameld!

Wat kun je allemaal nog meer verzamelen? Likes, vrienden, herinneringen, reizen, foto’s, songs op een playlist, boeken, theekopjes, cactussen, recepten, kringloopmeubeltjes, krantenknipsels. 

Je kunt het zo gek niet bedenken of je kunt het verzamelen! Wat het ook is wat je verzamelt: het heeft waarde voor jou. Het is in jouw ogen kostbaar. Je hart gaat er naar uit.

Op deze Hemelvaartsdag staan we erbij stil dat Jezus ons allemaal oproept om verzamelaars te worden. Verzamel schatten in de hemel. Of ik kan ook zeggen dat Jezus ons vandaag allemaal persoonlijk een vraag stelt. Deze vraag: Wat verzamel jij? Waar richt jouw verzamelwoede zich op? Of – want ‘woede’ is eigenlijk een beetje een raar woord in dit verband: Waar richt jouw verzamelvreugde zich op?

2

Het gaat nu dus opnieuw over schatten, net als afgelopen zondag tijdens mijn intredepreek. Toen ging het over de schat in de akker. Nu over schatten in de hemel (en komende zondag in Pro Rege over: schatten in aarden potten). En datzelfde woord wordt weer gebruikt: thesaurus. Maar nu dus als werkwoord (voor de liefhebber): thesauridzete. Waar wij twee woorden nodig hebben – ‘schatten verzamelen’ – is dat voor Jezus één woord: thesauridzete.

Voordat we samen gaan ontdekken wat Jezus daar nu mee bedoelt, wil ik eerst een andere vraag stellen. Wat bedoelt Jezus eigenlijk met die hemel (waarin wij schatten moeten verzamelen)? We wijzen vaak naar boven, naar de blauwe of bewolkte lucht, als we het over de hemel hebben. Maar we weten tegelijk dat daarboven alleen maar een hele grote ruimte is: het heelal, het universum. In heel dat eindeloze universum is onze aarde maar een heel klein stipje. Met een klein dampkringetje.

We zijn denk ik vertrouwd met het idee dat de hemel de plaats is waar God woont en waar gelovigen heen gaan als ze sterven. Maar zodra we in gesprek gaan over de vraag waar die hemel is en wat die hemel precies is, merken we al snel dat we in ons gesprek niet veel verder komen.

Ik merk zelf dat het wel helpt om beelden of metaforen te gebruiken die het toch wat concreter maken. Bijvoorbeeld de metafoor van de lucht. De hemel is zoiets als de lucht om ons heen – we kunnen de lucht niet zien of aanraken, maar we weten dat de lucht er is en de lucht omringt ons altijd. Sterker nog: die lucht is zelfs in ons: we ademen lucht in en zuurstof. 

Lucht is boven ons, om ons heen en in ons. Zou het met de hemel ook niet zo zijn?

Of neem de metafoor van een dimensie, uit natuurkunde en wiskunde. We leven in drie ruimtelijke dimensies: breedte, lengte en hoogte. Tijd wordt – zo heb ik me laten vertellen – binnen de relativiteitstheorie van Einstein wel de vierde dimensie genoemd. Maar in de hogere wiskunde en natuurkunde – voor mensen zoals ik ondoorgrondelijk – kunnen dimensies nog verder worden uitgebreid naar hogere aantallen, zoals zes, zeven of zelfs elf dimensies in de context van sommige theoretische modellen. Dat gaat alle begrip te boven. In elk geval mijn begrip.

Zouden we over de hemel kunnen spreken over bijvoorbeeld de zevende dimensie? Heel dichtbij dus eigenlijk, want dat is allemaal om ons heen, maar voor ons ondoorgrondelijk en niet direct toegankelijk. De hemel ligt als het ware net om de hoek. ‘Het hoekje om’… 

Of ook nog de metafoor van het licht. Bijna-dood-ervaringen die we associëren met de hemel die open gaat, zijn vol van licht. ‘God is licht’ lezen we ook in de bijbelse geschriften, met name bij Johannes. Licht staat voor de stralende aanwezigheid van God. Licht heeft ook te maken met verlichting: dat je ogen en je hart helemaal open gaan voor de krachtige en liefdevolle aanwezigheid van God in je en om je heen.

Als we in de bijbelse geschriften dat woord hemel tegenkomen, moeten we ons altijd realiseren dat daar in de meeste gevallen niet mee bedoeld wordt: de plaats ergens  ver weg waar God woont, en waar gestorvenen naar toe gaan.

Hemel gaat eerder over: Aanwezigheid van God, over het Licht dat straalt, over ‘Hij is hier’.

Die wolk op de dag van Jezus’ hemelvaart is ook niet zomaar een toevallige regenwolk die overdrijft. Het is de wolk van Gods aanwezigheid. In het Hebreeuws: Sjechina. De wolk van Gods heerlijkheid, Gods glorie. Dat was de wolk die boven het volk was in de woestijn, de wolk die het heiligdom vervulde. Die wolk. En die betekent: God is hier, de hemel open op aarde.

3

En dan zijn we terug bij de uitnodiging van Jezus die we vanmorgen horen, op deze Hemelvaartsdag: ‘Verzamel schatten in de hemel’. Dat betekent dus in elk geval niet zoiets als: ‘Doe op aarde je best om later in de hemel te komen.’ 

Maar dat betekent: verzamel hier op aarde schatten in de hemel, schatten in de dimensie van God, schatten die het licht van God uitstralen, schatten die iets laten zien van Gods aanwezigheid. 

Schatten in de hemel verzamelen is: Wees bezig met de dingen van het koninkrijk van God. En daar gaat het ook over in de Bergrede van Jezus. Want deze woorden van Jezus komen in die rede voor: de Bergrede, ook wel de grondwet van Gods koninkrijk genoemd. 

In die Bergrede geeft Jezus antwoorden op vragen als: Wat is nu eigenlijk goed leven? Hoe bloeit het mensenleven op? Hoe ziet een betere wereld eruit? 

Jezus ontvouwt in de Bergrede zijn visioen, zijn droom van het koninkrijk van God. Daar is Hij voortdurend vol van en daar spreekt Hij over. Tot op de dag van zijn hemelvaart. Lees nog maar eens wat er in Handeling 1 vers 3 staat: 

“Dat Hij leefde heeft Jezus zijn leerlingen na zijn lijden en dood herhaaldelijk bewezen door gedurende veertig dagen in hun midden te verschijnen en met hen over het koninkrijk van God te spreken.” 

Ik kan me zo voorstellen dat Jezus in die veertig dagen de inhoud van de Bergrede verder heeft uitgelegd en uitgediept. En dat Jezus dus ook in die dagen voor zijn Hemelvaart erover heeft gesproken dat zijn leerlingen geen schatten op aarde maar schatten in de hemel moesten verzamelen. Geen spullen die hier op aarde gestolen kunnen worden, die je kwijt kunt raken, die stuk gaan. Nee, schatten in de hemel die eeuwigheidswaarde hebben.

Waar kunnen we dan aan denken? Want ik hoop dat je dat in elk geval graag wilt. Dat je vanmorgen zegt: Ja, dat wil ik, schatten in de hemel verzamelen. Maar hoe zien die schatten eruit?

4

Ik ga wat voorbeelden geven. 

Ik begin met vreugde – schatten in de hemel verzamelen dat is ontdekken waar vreugde gebeurt, waar de vreugde van God aanwezig is, waar je blij bent met Gods genade, waar je dankbaarheid ervaart voor het goede dat God geeft. Vreugdemomenten in je leven zijn schatten in de hemel waarin het koninkrijk van God zichtbaar wordt.

Liefde – de eerste liefde. Anderen liefhebben. God liefhebben. Dat zoeken, daarin willen groeien – dat is schatten verzamelen in de hemel. Al die momenten dat je verbinding ervaart. Daarin komt Gods koninkrijk tevoorschijn.

Vrede – in een wereld vol chaos, onvrede en oorlog is het zo belangrijk om je in te zetten voor de vrede. De vrede in de wereld begint altijd bij vrede in harten van mensen. Waar je die vrede zoekt, waar je ervoor kiest om een vredestichter te zijn – daar ben je bezig schatten in de hemel te verzamelen, daar proef je iets van het koninkrijk van God.

Waar we samen kiezen voor eerlijkheid en kwetsbaarheid, en we ervaren dat dat er mag zijn en dat je niet veroordeeld en afgewezen wordt – daar ontstaat veiligheid. Dat is een schat in de hemel. Al die momenten dat je je veilig voelt bij anderen en ook al die momenten dat je zelf degene bent die een veilige plek biedt door liefdevol te luisteren – het zijn allemaal schatten in de hemel, ervaringen van Gods koninkrijk

Dat koninkrijk van God is dichterbij dan je denkt. Het ligt binnen handbereik. Ga dat koninkrijk binnen.

Misschien denk je: dat is allemaal mooi, maar ook wel veel. Het goede nieuws is: het hoeft het niet allemaal tegelijk. Begin met één kleine stap. Eén gebaar van liefde. Eén moment van stilte waarin je echt luistert. Eén daad van gerechtigheid. Eén gebed.

En er is nog meer goed nieuws: Gods heilige Geest is gekomen om in ons te wonen en in ons te werken. En door Hem kunnen we allemaal schatten verzamelen in de hemel en zo een bron van zegen zijn voor elkaar en voor deze wereld.

Zingen: Opwekking 710 – Zegen mij

Gespreksvragen

  1. Wat verzamel jij in je leven dat grote waarde voor je heeft?
  2. Wat betekent het voor jou dat de hemel niet ver weg is, maar dichtbij en om je heen?
  3. Hoe helpt het beeld van de hemel als licht of dimensie jou om God dichterbij te ervaren?
  4. Welke ‘schatten in de hemel’ herken jij in jouw dagelijks leven?
  5. Wanneer heb jij voor het laatst diepe vreugde ervaren als een geschenk van God?
  6. Hoe zou jij het koninkrijk van God omschrijven zoals jij het nu beleeft?
  7. Welke concrete stappen kun jij zetten om vandaag een schat in de hemel te verzamelen?
  8. Op welke momenten voelde jij je recent verbonden, veilig of vreugdevol?
  9. Welke woorden van Jezus uit de Bergrede inspireren jou het meest tot hemels leven?